"Dilimizin Zenginliği" projesi kapsamında 2024 Kasım ayında ilçemizde düzenlenen Divan-ı Lügat-it Türk ve Kaşgarlı Mahmut konulu deneme yarışmasına okulumuz öğrencilerinden 12 B sınıfından Seray Esen katılmış ve ilçe birincisi olmuştur. Ödülü ilçemiz Milli Eğitim Müdürü Sayın Erhan Sarı tarafından takdim edilmiştir. Öğrencimizin birincilik alan denemesi aşağıdadır:

KÜLTÜR MİRASIMIZ

 Sizce sözlükler olmasaydı dünya nasıl bir yer olurdu? Aslında bu soru üzerinde çok fazla düşünebiliriz.Her ne kadar aklımızda birçok düşünce olsa da sözlük eksikliğinde temel olarak bizi etkileyen asıl unsur toplumların birbirini yanlış tanıması veya tam olarak tanıyamamasıdır. Çünkü sözlükler sadece kelime bilgisini kapsamaz, toplumların kültürünü de yansıtır. Bir toplumu tanımanın yolu, dilini ve kültürel mirasını araştırmaktan geçer. Bu sebeple bizler bir toplumun dilini ve kültürel mirasını sözlüklerden kolaylıkla öğrenebiliriz. Aksi takdirde iyi bir iletişim sağlanamayacağı için ülkeler arasındaki yardımlaşma ve dayanışmada sorunlar yaşanacaktır. Bu ise ülkeler arası savaşlara kadar gidebilecek derin bir durumdur.

 Türk toplumunu yansıtan ve tanıtan ilk sözlük, Türk dilleriyle ilgili çalışmalarıyla tanınan Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügat-it Türk adlı eseridir. Bu sözlük Araplara Türkçeyi öğretmenin dışında, içindeki bilgiler sayesinde Türk dili araştırmalarında önemli bir kaynak haline gelmiştir. Eserde, o dönemin Türk lehçe, şive ve ağızları hakkında detaylı bilgiler verilmiş, kelimelerin anlamları ve kullanımları çeşitli örneklerle açıklanmıştır. Ayrıca, Türk boylarının yaşantısı, gelenekleri ve coğrafyaları hakkında da bilgiler sunulmuştur. Biz koşuk, sagu, sav ve destanları bu sözlükten öğreniyoruz. Bu durum bile Divan-ı Lügat-it Türk’ün ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

 Kaşgarlı Mahmut şüphesiz ki bu sözlüğü kısa sürede tamamlamamıştır. Uzun geziler, uzun araştırmalar, tutulan notlar, gerekli açıklama ve örnekler, işte bunların hepsi yoğun bir çabayı gerekli kılmaktadır. Belki Araplar bu sayede Türk dilini öğrenmemişlerdir ama Kaşgarlı Mahmut bu eseriyle bize büyük bir armağan bırakarak kültürümüzü, gelenek ve göreneklerimizi, dilimizi, edebi eserlerimizi öğrenmemize vesile olmuştur. O dönemi tanımak açısından değerlendirirsek Orhun Yazıtları ne ise Divan-ı Lügat-it Türk de o kadar önemlidir. Bu eserin 1905 yılında bulunması ise bizim için bir kazanımdır.

 Kaşgarlı Mahmut, Türk dilinin kusursuzluğunu savunmuş, eserinde Türk boyları ve lehçe, şive ve ağızlarına yer vermiştir. Birçok yönüyle sözlük olmaktan öte bir tarih, bir ansiklopedi, bir etimoloji, bir halkbilim kitabı olarak da karşımıza çıkar. Divan-ı Lügat-it Türk’te ilk Türk dünya haritasının olması da onun çok önemli özelliklerinden birisidir. Ayrıca Türklerle ilgili hadis ve yorumları ile milli birlik ve beraberliğin önemine de vurgu yapılmıştır. Gerek o dönemlerde gerekse bu dönemlerde Türk milletinin güçlü olmasına işaret edilmesi de bir o kadar önemlidir. “Türkler, himayelerine aldıkları milletleri, kötülerin şerrinden korudular. Cihan hâkimi olan Türklere herkes muhtaçtır. Onlara derdini dinletmek, bu suretle her türlü arzuya nail olabilmek için Türkçe öğrenmek gerekir." ifadelerinden de Türkçenin önemine verdiği değeri anlayabiliyoruz.

 Konumuza sözlüksüz bir hayatın nasıl olacağı sorusuyla başlamıştık. Divan-ı Lügat-it Türk hakkında yukarıda anlattıklarımızdan sonra cevabı hemen tahmin edebiliriz. Belki sözlükler olmasaydı büyük iletişim sorunları yaşanırdı ancak Divan-ı Lügat-it Türk olmasaydı İslamiyet öncesi edebi ürünler ve Türk toplum yaşamı hakkında yeterli bilgiye sahip olamayacaktık.

 Teşekkürler Kaşgarlı Mahmut. Teşekkürler bu eseri bize kazandıran Ali Emiri.